Zgodnie z przepisem art. 922 k.c. spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych, przysługujących spadkodawcy w chwili jego śmierci, które przechodzą na jedną lub kilka osób.
W skład spadku wchodzą zarówno jak aktywa (czynne składniki majątku) oraz pasywa (bierne – zobowiązania). Powołanie upadłego do spadku może nastąpić w wyniku dziedziczenia ustawowego lub testamentowego.
Rozdział 3 Prawa upadłościowego reguluje kwestie związane ze spadkiem po ogłoszeniu upadłości. Przepis art. 119 prawa upadłościowego wskazuje, że jeśli spadkodawca zmarł po ogłoszeniu upadłości przez spadkobiercę, to spadek wchodzi w skład masy upadłości. Następuje to z mocy samego prawa. Syndyk ani upadły nie są zobligowani do składania oświadczeń. Spadek po ogłoszeniu upadłości uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, tj. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości stanu czynnego spadku.
Należy również pochylić się nad przepisem art. 120 prawa upadłościowego, który wprowadza, że umowa zbycia spadku lub udziału spadkowego zawarta przez upadłego po ogłoszeniu upadłości jest nieważna. Nieważne są również inne czynności rozporządzające udziałem w przedmiocie należącym do spadku, dokonane przez upadłego po ogłoszeniu upadłości. Nawet jeśli upadły zgodzi się na rozporządzanie swoim udziałem przez innego spadkobiercę.
Jednocześnie ustawodawca ustanawia przepis art. 123 prawa upadłościowego, który porusza kwestie bezskuteczności oświadczenia o odrzuceniu zapisu windykacyjnego czy samego spadku.
Warto wspomnieć, że termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku. Jeżeli upadły złożył oświadczenie co do sposobu przyjęcia spadku przed ogłoszeniem upadłości, to oświadczenie to jest ostateczne i nie można już dokonać zmian. Natomiast jeżeli termin 6-miesięczny upłynął do dnia ogłoszenia upadłości, a upadły nie złożył do dnia ogłoszenia upadłości oświadczenia co do przyjęcia lub odrzucenia spadku, spadek jest przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku już po samym ogłoszeniu upadłości jest bezskuteczne co do masy upadłości.
Odrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego dokonane przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości jest skuteczne w stosunku do masy upadłości. Oświadczenie to nie może być odwołane. Jednakże, jeżeli syndyk uzna, że odrzucenie spadku przed ogłoszeniem upadłości lub zapisu windykacyjnego zostało dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli upadłego, może żądać w procesie uznania odrzucenia za bezskuteczne względem masy upadłości.
Przywołany przepis to art. 527 k.c. i stanowi, że: ”Jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.”
Ostatnim przepisem poddanym analizie będzie przepis art. 121 prawa upadłościowego, którego treść wskazuje, że spadek wyłącza się z masy upadłości w sytuacji, kiedy w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe co do istnienia lub możliwości ich wykonania. Biorąc pod uwagę powyższe syndyk każdorazowo musi dokonać wnikliwej analizy, czy spadek jest korzystny dla masy upadłości. Jest to fakultatywne wyłączenie spadku z masy upadłości.
Natomiast obligatoryjnie należy wyłączyć spadek z masy upadłości jeśli składniki majątkowe wchodzące w skład spadku charakteryzują się trudno zbywalnością albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości nie byłoby korzystne dla postępowania upadłościowego.
Decyzje o wyłączeniu z masy upadłości wydaje sędzia-komisarz z urzędu. Natomiast niezbędne informacje otrzymuje od syndyka. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie. Zażalenie może złożyć wierzyciel lub sam upadły.
