Na przedsiębiorcy spoczywa ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej – jest to zarówno ryzyko płynności, finansowe czy operacyjne. Liczne obowiązki, niespodziewane straty czy słabsze wyniki firmy mogą spowodować, że przedsiębiorca straci kontrole nad strefą finansową swojej działalności gospodarczej, co dalej skutkować będzie nieterminowym regulowaniem zobowiązań. Taka sytuacja powinna być pierwszym sygnałem dla przedsiębiorcy, aby zanalizować przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Ustawodawca w art. 21 Prawa upadłościowego określił, że termin dłużnika na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Wniosek należy złożyć w sądzie. Co więcej, jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Natomiast jeśli ustanowiono zarządcę sukcesyjnego to obowiązek ten przechodzi na zarządcę.
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe, członkowie zarządu niewypłacalnego podmiotu są zobowiązani do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia objęcia tej funkcji. Obowiązek ten powstaje z chwilą zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości i trwa aż do chwili, kiedy dłużnik stałby się na powrót wypłacalny.
Wyżej wymienione osoby (art. 21 ust. 1-2a prawa upadłościowego) ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ust. 1 lub 2a, chyba że nie ponoszą winy. Co więcej, osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w przewidzianym terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ
w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
W związku z powyższym ustawodawca przewidział odpowiedzialność odszkodowawczą za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie.
W art. 299 KSH ustanowiono odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, których nie można zaspokoić z majątku samej spółki. Odpowiedzialność ta ma charakter subsydiarny, co oznacza, że jest uzależniona od bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Co więcej odpowiedzialność ta nie jest ograniczona kwotowo. Dodatkowo warto wspomnieć, że jest odpowiedzialność, która oparta została na zasadzie winy, która wynika z niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości albo zbyt późnym złożeniu, co skutkuje brakiem możliwości zaspokojenia wierzycieli ze środków spółki.
Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych to:
Zgodnie z art. 21 ust. 3 ustawy o Prawie upadłościowym wierzyciel spółki, który poniósł szkodę wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, może dochodzić jej naprawienia od osoby, która była zobowiązana do złożenia tego wniosku. Żądanie spełnienia roszczenia może zostać złożone w formie wezwania do zapłaty, a w razie jego bezskuteczności – Wierzyciel może wystąpić z powództwem cywilnym.
Wierzyciel, który nie może uzyskać zaspokojenia z majątku spółki, może dochodzić swoich roszczeń od każdego członka zarządu, który był członkiem zarządu w czasie istnienia zobowiązania. Oznacza to, że nawet jeśli członek zarządu został odwołany z zarządu, nadal może odpowiadać za zobowiązania spółki powstałew czasie jego pełnienia tej funkcji.
