W dzisiejszym świecie zawieranie umów cywilnoprawnych stało się naturalnym i nieodzownym elementem życia gospodarczego. Zwyczajne wyjście do sklepu po artykuły życia codziennego wiąże się z tym, że zawierana zostaje umowa sprzedaży. Umowy zawierają zarówno podmioty gospodarcze jak i osoby fizyczne. Jednakże warto mieć na uwadze, że ogłoszenie upadłości jednej ze stron może mieć istotny wpływ na dalsze funkcjonowanie tej umowy. W niniejszym artykule zostanie przeanalizowane kilka typów umów.
Ustawodawca w przepisie art. 105 prawa upadłościowego wskazał, że „w razie upadłości jednej ze stron umowy pożyczki, umowa pożyczki wygasa, gdy przedmiot pożyczki nie został jeszcze wydany.”
W związku z powyższym jeżeli pożyczkodawca nie wydał przedmiotu umowy (środki pieniężne) to całość umowy wygasa. Natomiast jeśli pożyczkodawca wydał pieniądze tylko w części to umowa wygasa w tej części. Co więcej, należy podkreślić, że wygaśnięcie umowy następuje z mocy samego prawa. Zatem w tym przypadku nie mają wpływu na to żadne oświadczenia stron. W sytuacji kiedy wydanie przedmiotu nastąpi w związku z brakiem świadomości o ogłoszeniu upadłości do zwrotu przedmiotu umowy stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Inaczej przedstawia się sytuacja kiedy wydanie przedmiotu umowy pożyczki następuje przed ogłoszeniem upadłości. Wtedy taka umowa pozostaje w mocy prawa. Roszczenie pożyczkodawcy o zwrot przedmiotu umowy staje się wymagalny z dniem ogłoszenia upadłości. Pożyczkodawca powinien zgłosić wierzytelność syndykowi.
W podobny sposób jak w umowie pożyczki umowa kredytu wygasa w konsekwencji ogłoszenia upadłości z mocy samego prawa, gdy kredytodawca nie przekazał upadłemu przedmiotu umowy. Gdy doszło do częściowego wykonania umowy, umowa wygasa w części niewykonanej. Warto również podkreślić, że syndyk nie ma prawa żądać od banku wypłacenia pozostałej kwoty.
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości powoduje, że Upadły już nie zarządza swoim majątkiem. Co więcej oznacza to, że nie może on zawierać nowych umów,
a także wykonywać tych zawartych.
Zgodnie z art. 102 ust. 1 Prawa upadłościowego, w razie ogłoszenia upadłości upadły traci zarząd swoim majątkiem. W związku z tym, wszystkie umowy zlecenia lub komisu, w których upadły był dającym zlecenie lub komitentem wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Jednakże w sytuacji kiedy Upadły był przyjmującym zlecenie lub komisantem ogłoszenie upadłości nie skutkuje wygaśnięciem umów. Strony mają możliwość złożenia odstąpienia od umowy, lecz nie mogą żądać odszkodowania.
Ustawa prawo upadłościowe przewiduje również regulacje dotyczące umowy leasingu. Zgodnie z art. 114 prawa upadłościowego syndyk może za zgodą sędziego-komisarza odstąpić od umowy leasingu. Może to nastąpić z dniem ogłoszeniem upadłości przez korzystającego z rzeczy. Sędzia – komisarz wydaje zgodę w formie postanowienia, od którego nie służy zażalenie. Warto również podkreślić, że jeśli to finansujący ogłosi upadłość to syndyk nie może odstąpić od umowy leasingu. Jednakże może wypowiedzieć umowę zgodnie z zasadami ogólnymi kodeksu cywilnego (art. 70912 k.p.c.).
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, w razie ogłoszenia upadłości umowy przechowania i o udostępnienie skrytek sejfowych wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Co więcej podkreślić należy, że bank nie ma obowiązku przechowywania rzeczy powierzonych mu przez upadłego, a upadły nie ma prawa do korzystania ze skrytki sejfowej. W przypadku umów przechowania bank jest zobligowany do wydania rzeczy znajdujących się w skrytkach sejfowych w terminie uzgodnionym z syndykiem, ale nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości.
Umowa użyczenia to umowa, w której jedna ze stron (użyczający) oddaje drugiej stronie (biorącemu w użyczenie) rzecz do nieodpłatnego używania. Regulacje dotyczące użyczenia znajdują się w przepisach art. 710-719 k.c. W przypadku ogłoszenia upadłości którejkolwiek ze stron mają one prawo żądania rozwiązania umowy. Natomiast jeśli zawarto umowę, ale nie doszło do wydania przedmiotu umowy, to umowa taka nie doszła do skutku.
