Ogłoszenie upadłości otwiera drogę Upadłemu do znormalizowania sytuacji finansowej i uzyskanie oddłużenia. Jednakże sukces Upadłego poprzedzony jest starannym wykonywaniem przez niego obowiązków związanych z ogłoszeniem upadłości.
Po pierwsze Upadły zobowiązany jest do współpracy z syndykiem. Na początkowym etapie syndyk, przystępując do sprawy i analizy, zgodnie z art. 57 Prawa upadłościowego będzie potrzebował, aby Upadły przede wszystkim wydał wszystkie niezbędne dokumenty związane z rozliczeniami, zadłużeniami, korespondencją oraz ogólną działalnością. Jeśli Upadły posiada jakiś majątek, również powinien go wydać syndykowi. Spełnienie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.
W przypadku, kiedy Upadły uchyla się od wykonania obowiązku oraz niewydania majątku zgodnie z wezwaniem syndyka – ma on prawo złożyć wniosek o umorzenie postępowania.
W dalszej części postępowania, po przeanalizowaniu sytuacji osobistej oraz finansowej dłużnika sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, umorzeniu zobowiązań bez planu spłaty bądź też warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli.
Jeśli wobec Upadłego orzeczono o planie spłaty wierzycieli, to główne obowiązki Upadłego w czasie wykonywania planu spłaty będą realizacją tego postanowienia w postaci terminowej spłaty planu. Polega on na comiesięcznej wpłacie określonej z góry kwoty na rzecz Wierzycieli. Plan spłaty jest dostosowany odpowiednio do zarobków Upadłego. Niemniej Upadły ma możliwość skorzystania z uprawnienia, jakim jest wniosek o zmianę planu spłaty.
Dalej Upadły ma również obowiązek składać raz w roku sprawozdanie z realizacji spłaty zadłużenia według planu spłaty. W taki sposób sąd kontroluje Upadłego w zakresie wykonanego planu. Sprawozdanie powinno zostać złożone do końca kwietnia danego roku.
Jednocześnie należy wskazać, że Upadły jest pod ciągłym nadzorem sądu. W związku z tym określone czynności mogą zostać dokonane tylko za jego zgodą. Jednakże czynności te muszą bezpośrednio wpływać na sytuację finansową dłużnika, w taki sposób, że mogłyby pogorszyć jego możliwości spłaty. Upadły jest zobowiązany do działania w odpowiedni sposób, taki który nie spowoduje nadmiernych obciążeń czy jeszcze większych zadłużeń.
Upadły może wnieść wniosek do sądu o wyrażenie zgody na dokonanie danej czynności. Pozytywne rozpatrzenie wniosku nie stoi na przeszkodzie Upadłemu w wykonaniu określonej czynności.
Dodatkowo warto wspomnieć, że wobec Upadłego ukrywającego siebie lub swój majątek na podstawie przepisu art. 58 ust.1 prawa upadłościowego sędzia-komisarz może zastosować środki przymusu określone w kodeksie postępowania cywilnego. Nadto zgodnie z treścią art. 58 ust.2 prawa upadłościowego „sędzia-komisarz może zastosować środki przymusu wobec upadłego, który uchybia swoim obowiązkom albo po ogłoszeniu upadłości dopuszcza się czynów mających na celu ukrycie majątku, obciążenie go pozornymi zobowiązaniami lub w jakikolwiek sposób utrudnia ustalenie składu masy upadłości.” Od takiego postanowienia Upadły może wnieść zażalenie. Środki przymusu mogą zostać uchylone przez sędzię-komisarz, w przypadku ustania potrzeby ich stosowania.
Podsumowując główne obowiązki dłużnika w postępowaniu upadłościowym to współpraca z syndykiem, realizacja planu spłaty, składanie sprawozdań, ograniczenia w podejmowaniu czynności. Niespełnienie obowiązków upadłego w postępowaniu upadłościowym mogą skutkować m.in. umorzeniem postępowania upadłościowego, zmianą planu spłaty, ograniczeniami w podejmowaniu czynności, a nawet środkami przymusu.
